Home

  • Русски язык

    17.05.2024

    «Моя любимая книга»

    У меня нет любимых книг, но я очень люблю читать приключенческие книги. Я прочитал много книг, которые связаны с приключениями, например-«Одиссея капитана Блада» Р. Сабатини, «Хоббит» Дж.Р.Р. Толкина, «Чарли и шоколадная фабрика» Р. Дали и т.д.. Но всё-таки я могу выделить книгу «Одиссея капитана Блада». Это книга про капитана Блада, который был ирландцем и боролся с кораблями врагов. Он был доктором и умел бороться, потому что он служил в армии Франции. Он боролся против колонизаторов и представителей королевской власти Англии при короле Иакобе II. После освобождения от рабства Питер Блад вместе с друзьями становятся морскими пиратами Карибского моря и нападают на королевские корабли.

    16.05.2024

    Прочитайте текст ( в нем пронумерованы предложения) и выполните задания после

    .(1)Сколько превосходных слов существует в русском языке для называния природных явлений!

    (2)Зарница – долгий отблеск далёких молний. (3)Чаще всего зарницы разгораются в июне. (4)Существует народное поверье, что зарницы «зарят хлеб», — и от этого он растет быстрее.

    (5)В одном поэтическом ряду с зарницей стоит слово «заря». (6)Это слово не произносится громко. (7)Оно возникает из тишины ночи, когда над зарослями деревенского сада занимается чистая и слабая синева.

    (8)Вот на бревенчатые стены ложатся квадраты оранжевого света, и бревна загораются, как янтарь. (9)Восходит солнце.

    (10)Заря бывает не только утренняя, но и вечерняя. (11)Множество красок расстилается по небу – от червонного золота до бирюзы. (12)Загораются первые звезды, а заря еще долго остывает над далями и туманами.

    В каком предложении наиболее полно раскрывается основная мысль текста?

    (4)

    Какое из заглавий лучше отражает тему текста?

    1)Превосходные слова русского языка. 3)Зарница

    2)Природные явления. 4)Заря и зарница✓

    Выпишите из предложений 8-10 слова-антонимы.

    Утренняя-вечерняя

    Найдите среди предложений 8-11 предложение с однородными членами. Напишите его номер.

    (9)

    Вставьте пропущенные буквы и раскройте скобки.
    К вечеру пошёл снег . Мохнатые снежинки закружились в воздухе. В один миг ступеньки лесной сторожки сделались белыми. Снег ночью перестал. Я шел по тропинке к лесу и оглядывался по сторонам. По лёгкой порош.. к ели тянется след белки . А вот на лесной полянке виднеются следы рябчика. Из еловой чащи послышался стук дятла. В густом ельнике попискивали хлопотливые синицы.
    Деревья украсились кружевными хлопьями. Старые пни помолодели, надев на головы снежные шашки.
    Люди развеселились. Мальчишки играли в снежки., катались на лыжах.

    Поставьте подходящее по смыслу местоимение.

    Встречался (с кем?) с ней,

    подошел  (к кому?) ко мне,

    спросил  (у кого?) у тебя,

    надеюсь (на кого?) на себя.

    Запишите числа словами.
    18-восемнадцать; 21-двадцать один; 15-пятнадцать; 19-девятнадцать; 70-семьдесят; 30-тридцать; 500-пятьсот; 16-шестнадцать; 60-шестьдесят; 75-семьдесят пять; 12-двенадцать; 25-двадцать пять; 900-девятьсот;

    10.05.2024

    «Чат GPT: польза или вред?»

    1 слайд — название проекта, участники команды.

    Название проекта: «Исусственный интеллект, языковая модель GPT».

    Участники команды: я-одиночка.

    2 слайд — определение понятия «искусственный интеллект»

    Искусственный интеллект-это способность компьютерный систем выполнять творческие и интеллектуальные функции, которые считаются человеческими.

    3 слайд — определение понятия «Чат GPT»

    Чат GPT-это программа, способная предоставлять быструю и точную обратную связь. Отличается способностью функции «Спросить GPT», которая мгновенно точно отвечает на заданные вопросы как живой человек. Этот чат-бот создала компания OpenAI.

    4 слайд — специфика работы чата.

    Чат GPT может вести диалог с человеком на разных языках, создавать текст, переводить. Это происходит благодаря обработке текстовых данных в поисках ответа, которых больше всего подходит запросу. С чатом можно спорить и доказывать правильную точку зрения, как с живым человеком.

    5 слайд — сферы, в которых можно использовать чат (с примерами).

    Чат GPT используется во многих сферах, например:

    Электронная торговля: продавцы ведут блог интернет-магазина, заполняют карточку товаров и публикуют в соцсетях. Для всего этого нужна куча времени, а Чат GPT создаёт весь этот контент, если попросить его создать вместо вас описание товаров. Другая сфера-перевод текстов.

    6 слайд — плюсы чата.

    Чат позволяет сэкономить время, он очень полезен в работе с текстами, с ним можно разговаривать на любые темы, бот может написать для вас песню, или просто развеять скуку.

    7 слайд — минусы чата.

    Чат не может выполнять функцию поиска гугл, может ошибаться, его ответы нужно проверять и исправлять.

    8 слайд — сказка, написанная учениками.

    9 слайд — сказка, написанная чатом.

    10 слайд — вывод команды.

    Чат GPT очень удобный для пользования, он может давать ответы на вопросы, предоставлять рекомендации и идеи. Чат всегда доступный, но иногда не верно понимает контекст и нюансы.

  • Պատմություն

    16.05.2024

    8-րդ դասարանի ամփոփում

    Ինչու ենք ուսումնասիրում պատմությունը:

    8-րդ դասարանի առաջադրանքների փաթերի հղումը տեղադրել:

    Թարգմանությունների հղումը տեղադրել:

    Նախագծային աշխատանքների հղումը տեղադրել:

    1.Որոնք էին հայ ազատագրական պայքարի արտաքին և ներքին նախադրյալները:Նշեք շարժման հայտնի գործիչներին:

    2.Ինչ դեր են խաղացել Հակոբ Դ Ջուղայեցին և Իսրայել Օրին:

    3.Ինչու հենց Սյունիքում և Արցախում տեղի ունեցավ զինված պայքարը օտար տիրապետությունների դեմ: թվարկեք այդ պայքարի նշանավոր ղեկավարներին:

    4. Ինչպես էին կոչվում Արցախում ստեղծված հայկական ինքնավարությունը: Ինչ նշանակություն է ունեցել այն:

    5. Որ պատերազմների արդյունքում Ռուսաստանը գրավեց Անդրկովկասը: Ինչ ակնկալիքներ ուներ հայությունն այդ պատերազմներից: Պատերազմներիարդյունքում  որքան հայ վերաբնակվեց Հայաստանի արևելյան հատվածում: Պարզաբանեք դրա բացասական և դրական կողմերը:

    Այս հարցերին կարող եք պատասխանել՝ օգտվելով Հայոց պատմություն 8-րդ դասարան, էջ 3-52

    1. Ինչ բարեփոխումներ իրականացվեվին 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Ռուսաստանում: Ներկայացրեք դրանց ազդեցությունն Արևելյան Հայաստանի տնտեսական և սոցիալական կյանքի զարգացման վրա: Ինչու ցարիզմը հայերի նկատմամբ ուժեղացրեց ազգային ճնշման քաղաքականությունը:ընդհանուր գծերով ներկայացրեք արևմտահայության վիճակը Օսմանյան կայսրությունում:
    2. Որ պատերազմի հետ կապված և որ պայմանագրերով  միջազգային դիվանագիտության մեջ մտավ Հայկական հարցը: Պարզաբանեք հարցի էությունը: Արտահայտեք ձեր տեսակետը հարցի միջազգայնացման վերաբերյալ.գնահատեք հայտնի 61-րդ հոդվածը:
    3. Որոնք էին հայդուկային շարժման առաջացման պատճառները: Թվարկեք ձեզ հայտնի հայդուկներին:
    4. Ովքեր էին հայերի ցեղասպանական ծրագրի առաջին հեղինակն ու իրագործողը: Ինչ հետևանքներ ունեցան 1890-ական թթ հայկական կոտորածները:վերհանեքլ Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսական կռիվները:
    5. Որ իրադարձության արդյունքում իշխանության  եկան երիտթուրքերը: Ինչ գաղափարախսություն որդեգրեցին նրանք արտաքին և ներքին քաղաքականության մեջ:
    6. Միջազգային ինչ իրադրությունում վերաբացվեց Հայկական հարցը: Ինչու թուրքական կողմն ի վերջո հաջողվեց հերթական անգամ տապալել հայկական գործադրումը:
    7. Ներկայացրեք ռուսաստանյան և Օսմանյան կայսրությունների նպատակները Առաջին աշխարհամարտում: Որոնք էին Կովկասյան ճակատի գլխավոր ռազմաքաղաքական արդյունքները 1914-1916թթ
    8.  Ցարիզմի տապալումից հետո ինչ փոփոխություններ եղան Ռուսաստանի կենտրոնում և Անդրկովկասում:
    9. Որ պայմանագրով բոլշևիկյան իշխանությունը դուրս եկավ պատերազմից:  Ներկայացրեք Կովկասյան ճակատում ձևավորված հայկական զորամիավորումները, հրամանատարներին:
    10. Թվարկել Մայիսյան հերոսամարտերը, վերհանել Մայիսյան փառահեղ հաղթանակների պատմական նշանակությունը:
    11. Լրացնել թվականները:

    1699թ

    1724թ

    1727թ., մարտ

    1736թ

    1771թ

    1804-1813թթ

    1813թ., հոկտեմբերի 12

    1806-1812թթ

    1812թ.,մայիսի 16

    1826-1828թթ

    1828թ., փետրվարիի 10

    1828թ ապրիլ-1829թթ

    1829թ.,սեպտեմբերի 2

    1908թ., հուլիս

    1914թ., օգոստոսի 1

    1917թ.,դեկտեմբերի 5

    1918թ. Մարտի 1-ապրիլի 1

    1918թ., մարտի 3

    1918թ., ապրիլի 9

    1918թ. Մայիսի 11-հունիսի 4

    1918թ. Մայիսի 22-28

    1918թ., մայիսի 23-29

    1918թ., մայիսի 25-30

    1918թ., մայիսի 28

    1918թ. Հունիսի 4

    Ամփոփել

    Երեք տարվա Պատմություն առարկայի ուսումնասիրությունը ինչ տվեղ ձեզ

    Ա. Ամենահետաքրքիր իրադարձությունները

    Բ.Եզրահանգումներ

  • Presentation

    «The history of football»

    Football has a long and ancient history. Over 2000 years ago, the ancient Chinese made balls that were stuffed with goat fur. They were soldiers. The game involved kicking the ball into a tiny net hanging high above them. The soldiers trained with footballs, in order to improve their aim with weapons. A century later, the Roman soldiers also trained with footballs. The Romans game involved running with a ball and kicking it over the other team’s line. Later on the Romans conquered Europe and introduced their game to conquered countries and after the first international matches were played. Later on, football also developed in Britain. One story claims that in Britain the first game was with the head of a Viking prince. Football developed very quickly and now it is the most popular and loved sport in the world.

    World cup

    The FIFA World Cup was first held in 1930, when FIFA, the world’s football governing body, decided to stage an international men’s football tournament under the era of FIFA president Jules Rimet who put this idea into place. Jules Rimet was the president of FIFA from 1921 to 1954.

    By the way, in 1930, Uruguay won the first World Cup in the world

    (Uruguay 1930 World cup national team)

    Brazil has won 5 times World cup and this is world record

    (Brazil national team 20-th century)

    Champions league

    In 1992 the UEFA European Champions’ League was formed. Previously the European Cup had been played on a knock-out basis, but it would now be based on groups, culminating in a final. The format and the number of clubs gradually expanded, which could include up to five clubs from one nation.

    The most UEFA Champions league winner is Real Madrid (14 times)

    (Champions league title)

    Europe league

    The UEFA Cup was preceded by the Inter-City-Faire-cup which was a European football competition played between 1955 and 1971. The competition grew from 11 teams during the first edition (1955-58) to 64 teams by the last edition which was played in 1970-71. It was replaced by the UEFA Cup, a new seasonal confederation competition with a different regulation, format and disciplinary committee.                        

    The football club Sevilla won most titeles (9 times)

    (Europe league title)

    UEFA European Championship

    (Euro Championship cup)

    Copa America

    CONMEBOL Copa América (literally America Cup), known until 1975 as the South American Football Championship (Campeonato Sudamericano de Fútbol in Spanish and Campeonato Sul-Americano de Futebol in Portuguese), is the top men’s football tournament contested among national teams from South America.

    (Copa America title)

    2 Facts about Armenian football

    As of August 2023, the Armenian national football team is 90th in FIFA world Rankings. Since gaining independence in 1991, Armenia has had its own national association that takes part in all FIFA competitions. FC Ararat Yerevan were one of the leading teams in the top league in the Soviet Union, often playing in European club competitions.

    (FC Ararat team in 1990s)

  • Chat gpt

    Единственная причина, по которой ChatGPT особенный, заключается в том, что это общедоступный сервис. Есть и другие проекты ИИ, недоступные обычному человеку, но находящиеся на равном или даже лучшем уровне. Крупные технологические компании, такие как Google и Meta, а также многочисленные стартапы и академические учреждения разработали свои генеративные инструменты искусственного интеллекта. Некоторые из них выпустили ограниченные версии своего ИИ, а другие еще не обнародовали их.  Фактически, Meta выпустила чат-бота под названием Blenderbot до ChatGPT. Однако за ботом так тщательно ухаживали, что пользователям это не понравилось. Причина, по которой все проявляют осторожность, заключается в различных несчастных случаях, которые произошли в реальной среде. Несколько лет назад Microsoft запустила чат-бота под названием Tay. Тэй обучался по сообщениям в социальных сетях (и не только), и после того, как он проглотил контент от онлайн-разжигателей ненависти, он поставил Microsoft в тупик, извергая расистские оскорбления и язвительные высказывания.  В 2022 году Google уволил инженера, который сделал публичные (и не соответствующие действительности) замечания о том, что LaMDA (языковая модель для диалоговых приложений, или LaMDA) «обладает разумом». Причина, по которой ChatGPT в настоящее время пользуется большой популярностью в сфере ИТ, заключается в дерзости OpenAI открыть этот инструмент для общественности и дерзости позволить боту обрабатывать даже деликатные темы. Другие компании слишком осторожны. Но теперь, когда ChatGPT привлек большое внимание, другие компании спешат подготовить своих собственных ботов. Говорят, что Google издала внутренний «Code Red», чтобы ускорить развертывание ИИ для широкой публики. В этом году Google планирует выпустить 20 новых инструментов искусственного интеллекта. Китайская Baidu также запустит конкурента ChatGPT в марте. На сайте Futurepedia перечислены сотни инструментов искусственного интеллекта, которые вы можете опробовать уже сегодня. Многие основаны на ChatGPT, но есть и инструменты, основанные на сильных конкурирующих технологиях. Дело не в том, что ChatGPT уникально мощен, просто он уникально смелый и доступный среди мощных систем искусственного интеллекта.

  • English presentation

    Association football, commonly known as football, or soccer,[a] is a team sport played between two teams of 11 players each, who primarily use their feet to propel a ball around a rectangular field called a pitch. The objective of the game is to score more goals than the opposing team by moving the ball beyond the goal line into a rectangular-framed goal defended by the opposing team. Traditionally, the game has been played over two 45-minute halves, for a total match time of 90 minutes. With an estimated 250 million players active in over 200 countries and territories, it is the world’s most popular sport.

    The game of association football is played in accordance with the Laws of the Game, a set of rules that has been in effect since 1863 and maintained by the IFAB since 1886. The game is played with a football that is 68–70 cm (27–28 in) in circumference. The two teams compete to get the ball into the other team’s goal (between the posts, under the bar, and across the goal line), thereby scoring a goal. When the ball is in play, the players mainly use their feet, but may use any other part of their body, except for their hands or arms, to control, strike, or pass the ball. Only the goalkeepers may use their hands and arms, and only then within the penalty area. The team that has scored more goals at the end of the game is the winner. There are situations where a goal can be disallowed, such as an offside call or a foul in the build-up to the goal. Depending on the format of the competition, an equal number of goals scored may result in a draw being declared, or the game goes into extra time or a penalty shoot-out.[5]

    Internationally, association football is governed by FIFA. Under FIFA, there are six continental confederations: AFC, CAF, CONCACAF, CONMEBOL, OFC, and UEFA. Of these confederations, CONMEBOL is the oldest one, being founded in 1916. National associations (e.g. The FA or JFA) are responsible for managing the game in their own countries both professionally and at an amateur level, and coordinating competitions in accordance with the Laws of the Game. The most senior and prestigious international competitions are the FIFA World Cup and the FIFA Women’s World Cup. The men’s World Cup is the most-viewed sporting event in the world, surpassing the Olympic Games.[6] The two most prestigious competitions in European club football are the UEFA Champions League and the UEFA Women’s Champions League, which attract an extensive television audience throughout the world. Since 2009, the final of the men’s tournament has been the most-watched annual sporting event in the world.[7]

    Name

    Main article: Names for association football

    Association football is one of a family of football codes that emerged from various ball games played worldwide since antiquity. Within the English-speaking world, the sport is now usually called “football” in Great Britain and most of Ulster in the north of Ireland, whereas people usually call it “soccer” in regions and countries where other codes of football are prevalent, such as Australia,[8] Canada, South Africa, most of Ireland (excluding Ulster),[9] and the United States. A notable exception is New Zealand, where in the first two decades of the 21st century, under the influence of international television, “football” has been gaining prevalence, despite the dominance of other codes of football, namely rugby union and rugby league.[10]

    The term soccer comes from Oxford “-er” slang, which was prevalent at the University of Oxford in England from about 1875, and is thought to have been borrowed from the slang of Rugby School. Initially spelt assoccer (a shortening of “association”), it was later reduced to the modern spelling.[11][12] This form of slang also gave rise to rugger for rugby football, fiver and tenner for five pound and ten pound notes, and the now-archaic footer that was also a name for association football.[13] The word soccer arrived at its current form in 1895 and was first recorded in 1889 in the earlier form of socca.[14]

    History

    Main article: History of association football

    For a chronological guide, see Timeline of association football.

    On the left, an episkyros player on an ancient stone carving, c. 375–400 BCE, exhibited at the National Archaeological Museum, Athens;[15] on the right, children playing cuju in Song dynasty China, 12th century

    Kicking ball games arose independently multiple times across multiple cultures.[b] The Chinese competitive game cuju (蹴鞠, literally “kick ball”; also known as tsu chu) resembles modern association football.[16] This is the earliest form of the game for which there is scientific evidence, a military manual from the Han dynasty.[17] Cuju players could use any part of the body apart from hands and the intent was to kick a ball through an opening into a net. During the Han dynasty (206 BCE – 220 CE), cuju games were standardised and rules were established.[18] The Silk Road facilitated the transmission of cuju, especially the game popular in the Tang dynasty, the period when the inflatable ball was invented and replaced the stuffed ball.[19] Other East Asian games included kemari in Japan and chuk-guk in Korea, both influenced by cuju.[20][21] Kemari originated after the year 600 during the Asuka period. It was a ceremonial rather than a competitive game, and involved the kicking of a mari, a ball made of animal skin.[22] In North America, pasuckuakohowog was a ball game played by the Algonquians; it was described as “almost identical to the kind of folk football being played in Europe at the same time, in which the ball was kicked through goals”.[23]

    Phaininda and episkyros were Greek ball games.[17][24] An image of an episkyros player depicted in low relief on a stele of c. 375–400 BCE in the National Archaeological Museum of Athens[15] appears on the UEFA European Championship trophy.[25] Athenaeus, writing in 228 CE, mentions the Roman ball game harpastum. Phaininda, episkyros and harpastum were played involving hands and violence. They all appear to have resembled rugby football, wrestling, and volleyball more than what is recognisable as modern football.[18][26][27][28][29][30] As with pre-codified mob football, the antecedent of all modern football codes, these three games involved more handling the ball than kicking it.[31][32]

    Association football in itself does not have a classical history.[25] Notwithstanding any similarities to other ball games played around the world, FIFA has described that no historical connection exists with any game played in antiquity outside Europe.[33] The history of football in England dates back to at least the eighth century.[34] The modern rules of association football are based on the mid-19th century efforts to standardise the widely varying forms of football played in the public schools of England.

    The “Laws of the University Foot Ball Club” (Cambridge Rules) of 1856

    The Cambridge rules, first drawn up at the University of Cambridge in 1848, were particularly influential in the development of subsequent codes, including association football. The Cambridge rules were written at Trinity College, Cambridge, at a meeting attended by representatives from Eton, Harrow, Rugby, Winchester and Shrewsbury schools. They were not universally adopted. During the 1850s, many clubs unconnected to schools or universities were formed throughout the English-speaking world to play various forms of football. Some came up with their own distinct codes of rules, most notably the Sheffield Football Club, formed by former public school pupils in 1857,[35] which led to the formation of a Sheffield FA in 1867. In 1862, John Charles Thring of Uppingham School also devised an influential set of rules.[36]

    An early draft of the original hand-written ‘Laws of the Game’ drawn up on behalf of The Football Association by Ebenezer Cobb Morley in 1863 on display at the National Football Museum, Manchester, England

    These ongoing efforts contributed to the formation of The Football Association (The FA) in 1863, which first met on the morning of 26 October 1863 at the Freemasons’ Tavern in Great Queen Street, London.[37] The only school to be represented on this occasion was Charterhouse. The Freemasons’ Tavern was the setting for five more meetings of The FA between October and December 1863; the English FA eventually issued the first comprehensive set of rules named Laws of the Game, forming modern football.[38] The laws included bans on running with the ball in hand and hacking (kicking an opponent in the shins), tripping and holding.[39] Eleven clubs, under the charge of FA secretary Ebenezer Cobb Morley, ratified the original thirteen laws of the game.[37] The sticking point was hacking, which a twelfth club at the meeting, Blackheath FC, had wanted to keep, resulting in them withdrawing from the FA.[37] Other English rugby clubs followed this lead and did not join the FA, and instead in 1871, along with Blackheath, formed the Rugby Football Union. The FA rules included handling of the ball by “marks” and the lack of a crossbar, rules which made it remarkably similar to Victorian rules football being developed at that time in Australia. The Sheffield FA played by its own rules until the 1870s, with the FA absorbing some of its rules until there was little difference between the games.[40]

    The Aston Villa team in 1897, after winning both the FA Cup and the English Football League

    The world’s oldest football competition is the FA Cup, which was founded by the footballer and cricketer Charles W. Alcock, and has been contested by English teams since 1872. The first official international football match also took place in 1872, between Scotland and England in Glasgow, again at the instigation of Alcock. England is also home to the world’s first football league, which was founded in Birmingham in 1888 by Aston Villa director William McGregor.[41] The original format contained 12 clubs from the Midlands and Northern England.[42]

    Laws of the Game are determined by the International Football Association Board (IFAB).[43] The board was formed in 1886[44] after a meeting in Manchester of the Football Association, the Scottish Football Association, the Football Association of Wales, and the Irish Football Association. FIFA, the international football body, was formed in Paris in 1904 and declared that they would adhere to the Laws of the Game of the Football Association.[45] The growing popularity of the international game led to the admittance of FIFA representatives to the IFAB in 1913. The board consists of four representatives from FIFA and one representative from each of the four British associations.[46]

    Zamalek_1921
    The Zamalek team in 1921, after winning the Sultan Hussein Cup, the first title in Egyptian football history, 1921

    For most of the 20th century, Europe and South America were the dominant regions in association football. The FIFA World Cup, inaugurated in 1930, became the main stage for players of both continents to show their worth and the strength of their national teams.[47] In the second half of the century, the European Cup and the Copa Libertadores were created, and the champions of these two club competitions would contest the Intercontinental Cup to prove which team was the best in the world.[48]

    In the 21st century, South America has continued to produce some of the best footballers in the world,[49] but its clubs have fallen behind the still dominant European clubs, which often sign the best players from Latin America and elsewhere.[47][49] Meanwhile, football has improved in Africa, Asia and North America,[49] and nowadays, these regions are at least on equal grounds with South America in club football,[50] although countries in the Caribbean and Oceania regions (except Australia) have yet to make a mark in international football.[51][52] When it comes to men’s national teams, Europeans and South Americans continue to dominate the FIFA World Cup, as no team from any other region has managed to even reach the final.[47][49] These regional trends do not hold true for the women’s game, as the United States women’s national team has won the FIFA Women’s World Cup four times, more than any other women’s team.[53]

    Football is played at a professional level all over the world. Millions of people regularly go to football stadiums to follow their favourite teams,[54] while billions more watch the game on television or on the internet.[55][56] A very large number of people also play football at an amateur level. According to a survey conducted by FIFA published in 2001, over 240 million people from more than 200 countries regularly play football.[57] Football has the highest global television audience in sport.[58]

    In many parts of the world, football evokes great passions and plays an important role in the life of individual fans, local communities, and even nations. Ryszard Kapuściński says that Europeans who are polite, modest, or humble fall easily into rage when playing or watching football games.[59] The Ivory Coast national football team helped secure a truce to the nation’s civil war in 2006[60] and it helped further reduce tensions between government and rebel forces in 2007 by playing a match in the rebel capital of Bouaké, an occasion that brought both armies together peacefully for the first time.[61] By contrast, football is widely considered to have been the final proximate cause for the Football War in June 1969 between El Salvador and Honduras.[62] The sport also exacerbated tensions at the beginning of the Croatian War of Independence of the 1990s, when a match between Dinamo Zagreb and Red Star Belgrade degenerated into rioting in May 1990.[63]

  • Հայոց լեզու

    Տրված բառերին ում, ի՞նչ(ը), ինչի՞ն, ինչո՞վ հարցերին պատասխանող լրացումներ ավելացնելով՝ կազմի՛ր բառակապակցություններ:

    Սիրել, կտրտել, մատուցել, մոտեցնել, հանգստացնել:

    236. Տրված բառերին ավելացնելով ինչքա՞ն, ինչպե՞ս, ե՞րբ, ո՞ւր հարցերին պատասխանող լրացումներ` կազմի´ր բառակապակցություններ: Անհանգստանալ, սովորել, ուղևորվել, կեղտոտվել:

    .Նախադասությունները հնարավոր ձևերով կետադրի՛ր այնպես, որ տարբեր իմաստներ ունենան:

    Անգղերի կռնչոցից վախեցած, ձիերը խլշեցին ականջները: Ժայռի կատարին բազմած , արծիվն ակնդետ նայում էր երկնի լազուրին: Այս անգամ ուրիշ կաս-կարմիր փողկապով էր, նոր ածիլված դեմքով անսովոր առույգ ու կենսուրախ: Տիկին Նվարդը’ գլխին մի խայտաբղետ , մեծ գլխարկ ուրախ- ուրախ անցնում էր: Օրիորդը գլուխը կախեց ‘ մտածության մեջ ընկավ Սամվելը նրա սիրելին փորձանքին էր ընդառաջ գնում: Մանուկները գնում էին ծանոթ արահետով, որ տանում էր դեպի բուրգի քարանձավները, սիրելի և երկյուղալի վայրեր։

    Երկու նոր տեքստ ստացի՛ր`

    ա) երկրորդական նախադասությունները դերբայական դարձվածներ դարձնելով. բ) բարդ նախադասությունները երկուական նախադասություններ դարձնելով:

    ժամանակին մարդը հրաժեշտ կտա ցամաքային այն միջավայրին, որտեղ ինքը մարդ կդառնա : Արեգակնային լույսով ողողված հարթավայրերից ու բլուրներից կտեղափոխվի ծովի խորքը, որպեսզի ջրային էակների նման բնակվող ծովի հատակին կառուցված տներում: Մարդկությանն այդպիսի ապագա է գուշակում օվկիանոսագետ ժակ Իվ Կուստոն, որը համաշխարհային հռչակ է ձեռք բերած : Չնայած որ հնազույն ժամանակ նավերն ակոսում են օվկիանոսի մակերեսը, ջրային տարերքը մարդուն խորթ է մնացել: Պրոֆեսոր Պիկարի որդին՝ ժան Պիկարը, իջավ օվկիանոսի ամենախոր անդունդ Մարիանյան իջնելվ ,ծովի անդորր խռովող միակ հանդուգն : Կուստոն պնդում’ է, թե մարդը ջրի տակ ապրելուն կարող է վարժվել:

    Նախադասությունները հնարավոր ձևերով կետադրի՛ր այնպես, որ իմաստները տարբեր լինեն:

    Հայրն ու մայրը ողջունեցին մեզ ,համբուրեցին nշնորհավորեցին իրար: Հայաստանը, ուր որոշել էր գնալ մանուկ հասակից, չէր տեսել: Նրանց ,ոտների տակ մի պահ մթագնում էին ձորերը անտառները սևանում էին ամպերի ‘արանքում բեկբեկված շողերի փայլի մեջ: Խաղաղ գիշերվա մեջ ,թույլ լույս արձակելով, երկու աստղ էր պլպլում Ծիծեռնավանքի ծուռ խաչի վրա: Ծովափին կանգնած աղջիկը’ հայացքը հառել էր հեռու հորիզոնին

  • Կենսաբանություն Ապրիլ ամփոփում

    Կենսաբանություն
    Կենսաբանությու
    Կենսաբանություն

  • Կենսաբանություն

    Վիտամիններ

    Օրգանիզմ ներմուծված սննդանյութերի մեջ պարունակվում են նյութեր` վիտամիններ, որոնք անհրաժեշտ են նյութափոխանակության կարգավորման և բջիջների բնականոն կենսագործունեության համար:

    Վիտամինների քանակությունն ավելի շատ է բուսական օրգանիզմներում, սակայն որոշ վիտամիններ բավարար քանակությամբ կան նաև կենդանական ծագում ունեցող սննդամթերքում:

    Օրգանիզմի վիճակը վիտամինների բացակայության դեպքում կոչվում է ավիտամինոզ, անբավարարության դեպքում` թերվիտամինոզ (հիպովիտամինոզ), իսկ հավելյալ քանակի դեպքում՝ գերվիտամինոզ (հիպերվիտամինոզ):

    Գերվիտամինոզի  դեպքում խիստ արագանում են նյութափոխանակության գործընթացները կամ շեղվում մեկ այլ ուղղությամբ: Սննդի միջոցով վիտամինների ընդունումը նպաստում է ֆերմենտների և այլ կենսաբանական ակտիվ նյութերի առաջացման գործընթացին: Դրանց անվանումը տրվում է լատիներեն լեզվի գլխատառերով՝ A,B,C,D և այլն:

    Ուշադրություն

    Վիտամինները բաժանվում են 2 խմբի` ջրալույծ և ճարպալույծ: Ճարպալույծ են A,D,E,K վիտամինները, իսկ ջրալույծ՝ B և C:

    вит а.jpg

    A վիտամին (ռետինոլ): Անհրաժեշտ է լիարժեք տեսողության և օրգանիզմի բնականոն աճի համար: A վիտամինի անբավարարության հիմնական ախտանիշներից է գիշերային կուրությունը (հավկուրություն): Բացի այդ դանդաղում է աճը, ընկնում է դիմադրողականությունը, զարգանում են մաշկային հիվանդություններ:

    A վիտամինը պարունակվում է կենդանական ծագման մթերքում՝ կենդանիների և ձկների լյարդում, խավիարում, ձկան յուղում, կարագում և յուղում, կաթնամթերքում, ձվի դեղնուցում:

    Բուսական մթերքում A վիտամինը պարունակվում է նախավիտամինների ձևով, որոնք իրենցից ներկայացնում են գունանյութեր (պիգմենտներ)՝ կարոտինոիդներ:

    Դրանցով հարուստ են գազարը, լոլիկը, կարմիր տաքդեղը, կանաչ սոխը, թրթնջուկը, հազարը, մասուրը, ծիրանը, չիչխանը, արոսենու պտուղները և այլն:

    B1 վիտամին (թիամին): Անհրաժեշտ է հատկապես օրգանիզմում ածխաջրերի փոխանակության համար: Թիամինի բացակայության կամ զգալի պակասի հետևանքով առաջանում է նյարդային համակարգի ծանր հիվանդություն՝ բերի-բերի: B1 վիտամինով առավել հարուստ են գարեջրի, հացի չոր և խտացված խմորիչները, ինչպես նաև լոբազգի և հացազգի բույսերից պատրաստված սննդամթերքը: Այն պարունակվում է առավելապես հատիկների թաղանթում և սաղմում, ուստի սննդի մեջ պետք է ընդգրկել ձավարեղեն (հատկապես՝ հնդկացորեն, վարսակաձավար), կոպիտ աղացած ալյուրից թխված հաց:

    B2 վիտամին (ռիբոֆլավին): Մասնակցում է օրգանիզմում կենսաբանական օքսիդացման գործընթացներին: Նպաստում է վերքերի ապաքինմանը, ապահովում է լուսային և գունային տեսողությունը: Անբավարարության դեպքում նկատվում են շրթունքների չորություն և ճաքեր, անկյուններում՝ խոցեր, մատների վրա՝ խոր ճաքեր, դանդաղում է վերքերի ապաքինումը: Մեծ քանակությամբ B2 վիտամին պարունակվում է խմորիչներում, լյարդում, ինչպես նաև կաթում և կաթնամթերքում: B2 վիտամինը տաքացնելիս կայուն է, բայց հեշտությամբ քայքայվում է լույսի ազդեցությունից:

    B3 կամ PP վիտամին (նիկոտինաթթու): Մասնակցում է օրգանիզմում ընթացող կենսաբանական օքսիդացմանը: Բավական քանակությամբ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, խմորիչներում, մսում, կաթում, ինչպես նաև ոլոռում, բակլայում, ցորենի ալյուրում, հնդկաձավարում, սնկերում: Ավելի լավ է յուրացվում կենդանական ծագման մթերքից:

    v-kakix-produktax-soderzhitsya-belok.jpg

    B5 վիտամին (պանտոտենաթթու): Կարևոր նշանակություն ունի նյութափոխանակության համար: Կարգավորում է նյարդային համակարգի գործունեությունը, մակերիկամների և վահանագեղձի գործառույթները: Տարածված է բնության մեջ, բուսական և կենդանական հյուսվածքներում (պանտոտենային` հունարեն նշանակում է ամենատարածված):

    Օրգանիզմում B5 վիտամինի անբավարարության կլինիկական ախտանշաններ չեն հաստատվել:

    B6 վիտամին (պիրիդօքսին): Մասնակցում է ամինաթթուների փոխանակությանը, որոնք սպիտակուցների բաղկացուցիչ մասն են: Անբավարարությունից առաջանում է վաղ մանկական տարիքի երեխաների աճի կասեցում, սակավարյունություն, գերգրգռվածություն: B6 վիտամինը պարունակվում է մսում, ձկնեղենում, կաթում, խոշոր եղջերավոր կենդանիների լյարդում, խմորիչներում և բուսական շատ մթերքներում:

    B9 վիտամին (ֆոլացին): Մասնակցում է որոշ ամինաթթուների, նուկլեինաթթուների սինթեզին, խթանում ոսկրածուծի արյունաստեղծման գործառույթը, նպաստում B12 վիտամինի յուրացմանը: Անբավարարության դեպքում առաջանում են ծանր սակավարյունություն, ստամոքսաղիքային և զգացողության խանգարումներ:

    Ֆոլացինի խմբի կարևոր ներկայացուցիչը ֆոլաթթուն է, որը տարածված է բուսական և կենդանական աշխարհում: Առավել շատ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, բույսերի կանաչ տերևներում: Սինթեզվում է բույսերի, շատ բակտերիաների և սնկերի կողմից: Մարդու աղիների միկրոօրգանիզմները սինթեզում են մեծ քանակությամբ ֆոլաթթու, որը բավարարում է օրգանիզմի պահանջը:

    B12 վիտամին (ցիանակոբալամին): Մասնակցում է նուկլեինաթթուների սինթեզին, արյունաստեղծմանը:

    B12 -ի անբավարարության դեպքում զարգանում է չարորակ սակավարյունություն: Զգալի քանակությամբ պարունակվում է լյարդում, երիկամներում, ձկնեղենում (հատկապես՝ լյարդում և խավիարում), քիչ քանակությամբ՝ մսում, կաթում, կաթնաշոռում, պանրում, ձվի դեղնուցում:
     

    B15 վիտամին (կալցիումի պանգամատ): Քիմիական կազմությունը և ազդեցության մեխանիզմը բավարար ուսումնասիրված չեն: Բուժիչ նպատակով կիրառում են աթերոսկլերոզի, արյան շրջանառության խանգարումների, լյարդաբորբերի և այլ հիվանդությունների ժամանակ:

    C վիտամին (ասկորբինաթթու): Կարևոր դեր է խաղում օրգանիզմում ընթացող օքսիդավերականգնման գործընթացներում: C վիտամինի անհրաժեշտ քանակությունը (մեծահասակների համար՝ օրական 50–100 մգ, երեխաների՝ 30–70 մգ) օրգանիզմը պետք է ստանա սննդի հետ: C վիտամինի անբավարարության սկզբնական շրջանում նկատվում են ընդհանուր թուլություն, քնկոտություն, գլխապտույտ, մարդը արագ հոգնում է: Շրթունքները, ականջները, քիթը կապտում են, լնդերը՝ ուռչում, խոցոտվում և արյունահոսում, շարժվում և ընկնում են ատամները: Կտրուկ թուլանում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը:

    вит с.jpg

    C թերվիտամինոզի ծայրագույն աստիճանը՝ լնդախտը (ցինգա), հազվադեպ է հանդիպում. ուղեկցվում է ցանով (վառ կարմիր, այնուհետև՝ կապտասև), արյունազեղումներով, ստամոքսաղիքային համակարգի խանգարումներով: Ավելցուկային չափաքանակները (օրական՝ մի քանի գրամ) նույնպես վնասակար են օրգանիզմի համար և կարող են առաջացնել ծանր բարդություններ (օրինակ՝ երիկամաքարային հիվանդություն):

    Ասկորբինաթթվի հիմնական աղբյուր են հատապտուղները, բանջարեղենը և մրգերը:

    Օրական պահանջը լրացվում է կաղամբի, կարտոֆիլի, կանաչ սոխի, լոլիկի հաշվին: C վիտամինի առավելագույն քանակությունը (մինչև 1200 մգ) պարունակվում է մասուրում, սև հաղարջում (մինչև 200 մգ), կարմիր տաքդեղում (մինչև 250 մգ), ինչպես նաև չիչխանի հատապտուղներում, նարինջում, կիտրոնում, շատ քիչ՝ կենդանական մթերքներում: C վիտամինը լավ է լուծվում ջրում. այն ամենաանկայունն է. հեշտությամբ օքսիդանում է հատկապես բարձր ջերմաստիճանում և մետաղի (հիմնականում՝ պղնձի) առկայությամբ:

    Ուշադրություն

    Բանջարեղենը եփելիս C վիտամինի մոտ 1/3-ը կորչում է: Սնունդը տաքացնելիս և երկարատև պահելիս կորուստը մեծանում է: Տապակելիս աննշան է քայքայվում, իսկ թթու դնելիս պահպանվում է:

    C վիտամինն անկայուն է դառնում թարմ սառեցրած մրգի ու բանջարեղենի հալվելու ժամանակ, ուստի դրանք պետք է արագ օգտագործել: Խորհուրդ է տրվում գարնանը օգտագործել թարմ կանաչ սոխ և որոշ պահածոյացրած մթերքներ (լոլիկի մածուկ, կանաչ ոլոռ), որոնցում C վիտամինը լավ է պահպանվում:

    D վիտամին (կալցիֆերոլներ): Օրգանիզմում փոխարկվում է հորմոնանման նյութի, որը մասնակցում է կալցիումի և ֆոսֆորի աղերի յուրացմանը, ոսկրային հյուսվածքում դրանց կուտակմանը:

    D վիտամինի մեծ պահանջ ունեն հատկապես 3–4 տարեկան երեխաները (անբավարարությունից մանկական օրգանիզմում զարգանում է ռախիտ հիվանդությունը):

    Սովորաբար D վիտամինը առաջանում է մարդու մաշկում՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ներգործությամբ: D վիտամինի աղբյուր է ձկների լյարդի ճարպը: Ոչ մեծ քանակությամբ պարունակվում է կարագում, ձվի դեղնուցում, ձկան յուղում: Մյուս կենդանական մթերքներն աղքատ են այս վիտամինով, իսկ բուսական մթերքը, որպես կանոն, բոլորովին չի պարունակում:

    вит д.jpg

    Մեծահասակ մարդկանց պահանջը D վիտամինի նկատմամբ մեծ չէ, սակայն այն մեծանում է ցերեկային լույսի պակասի դեպքում (ստորգետնյա աշխատանքներ կատարելիս, հյուսիսում բնակվելու դեպքում): Ձմռանն օրգանիզմում D վիտամինի առաջացումը կարելի է խթանել` քվարցային լամպով ճառագայթահարելով: Կանխարգելիչ նպատակով վաղ մանկական տարիքի երեխաներին հաճախ նշանակում են D վիտամինի պատրաստուկներ, որոնք կարելի է օգտագործել միայն բժշկի հսկողությամբ, քանի որ չափաքանակը գերազանցելիս կարող են բարդություններ առաջանալ:

    shutterstock_576891166.jpg

    E վիտամին (տոկոֆերոլներ): Խթանում է մկանային գործունեությունը և սեռական գեղձերի ֆունկցիաները: Պարունակվում է ձեթերում, գետնանուշի, ոլոռի, եգիպտացորենի, սոյայի սերմերում, հազարում, սպանախում, լյարդում, ձվի դեղնուցում, կաթում:

    е.jpg

    K վիտամին (ֆիլոքինոններ): Մասնակցում է արյան մակարդմանը: Անբավարարությունն առաջացնում է արյունահոսություն՝ քթից, լնդերից, ստամոքսաղիքային համակարգի օրգաններից: Պարունակվում է սպանախի, կաղամբի, եղինջի և այլ բույսերի կանաչ մասերում, գազարում, լոլիկում: Կենդանական ծագման մթերքները (բացի լյարդից) K վիտամին գրեթե չեն պարունակում: Հիմնականում կիրառվում են սինթետիկ պատրաստուկները՝ վիկասոլը և սինկավիտը:

  • Կենսաբանությու

    Մարսողական համակարգի նշանակությունը, կառուցվածքը և գործառույթները

    Մարսողության նշանակությունը: Օրգանիզմի կենսագործունեության բնականոն ընթացքի և էներգիայի պաշարները լրացնելու համար անհրաժեշտ է ընդունել որոշակի քանակությամբ սննդանյութեր: Սննդամթերքի հիմնական բաղադրիչները՝ սպիտակուցները, ճարպերը, ածխաջրերն ու հանքային աղերն են: Դրանցից սպիտակուցները, ճարպերը և ածխաջրերի զգալի մասը բարդ օրգանական միացություններ են և ունեն խոշոր չափսեր, ինչի արդյունքում չեն կարող անցնել աղիների պատով և ներթափանցել արյան և ավշի մեջ: Այդ պատճառով այդ նյութերը պետք է նախապես ճեղքվեն՝ վերածվելով ջրում լուծելի մանր և պարզ միացությունների:

    Սպիտակուցների, ճարպերի և ածխաջրերի քայքայումն ավելի պարզ` ջրում լուծելի միացությունների, կատարվում է մարսողական համակարգում:

    Մարսողության սկզբնական փուլում սննդանյութերը մանրացվում և խառնվում են մարսողական հյութերի հետ: Այնուհետև մարսողական հյութերի ազդեցության տակ խոշոր և բարդ օրգանական միացությունները քայքայվում են ավելի պարզ միացությունների և դառնում են լուծելի ու մատչելի ներծծման համար:

    Screenshot_1.png

    Մարսողական համակարգի կառուցվածքը: Մարսողական համակարգը կազմված է մարսողական խողովակի օրգաններից և մարսողական գեղձերից:

    Ուշադրություն

    Մարսողական օրգաններն են բերանի խոռոչը, ըմպանը, կերակրափողը, ստամոքսը, 12-մատնյա աղին, բարակ, հաստ աղիները, ուղիղ աղին և հետանցքը:

    Մարսողական գեղձերն են թքագեղձերը, լյարդը, ենթաստամոքսային գեղձը, նաև ստամոքսի ու աղիների լորձաթաղանթում գտնվող հսկայական քանակությամբ մանր գեղձերը:

    մարս-w500.jpg

    Մարսողական խողովակի պատերն արտաքինից պատված են շարակցական հյուսվածքային թաղանթով, միջին շերտը հարթ մկանային կազմություն ունի: Այդ մկանաթելերի կծկման շնորհիվ աղիների պարունակությունը տեղաշարժվում է, և, ի վերջո, չմարսված նյութերը հեռացվում են օրգանիզմից: Մարսողական խողովակի պատերի ներքին շերտը լորձաթաղանթն է, որը կազմված է գեղձային էպիթելից:

    марс.png

    Մարսողական ֆերմենտներ և դրանց դերը: Օրգանական նյութերի քայքայման գործընթացը կատարվում է մարսողական հյութերի (թուք, ստամոքսահյութ, աղիքահյութ, լեղի, ենթաստամոքսային հյութ) ազդեցության շնորհիվ: Դրանք պարունակում են սպիտակուցային ծագում ունեցող ֆերմենտներ, որոնք արագացնում են քիմիական ռեակցիաները: Ֆերմենտների ազդեցությունը խիստ յուրովի է:

    Ուշադրություն

     Յուրաքանչյուր ֆերմենտ ազդում է միայն որոշակի նյութի վրա:

    Օրինակ` սպիտակուցները ճեղքվում են պեպսին ֆերմենտի (ստամոքսում), ճարպերը` լիպազի, իսկ ածխաջրերը` ամիլազի կողմից (բարակ աղիում): Ֆերմենտները գործում են միայն որոշակի միջավայրում, օրինակ` պեպսինը` թթվային, ամիլազը` հիմնային: Ֆերմենտներն ազդում են միայն որոշակի ջերմաստիճանում, մեծ մասամբ` 36−37°C:

    Մարսողական համակարգի խանգարումները առաջացնում են մի շարք հիվանդություններ, ինչպես նաև պատճառ են դառնում գիրության:

    Գիրությունը (մարմնի ավելորդ քաշ) շատ բարդ խնդիր է, քանի որ դրա առաջացման պատճառները ավելի շատ են, քան դրա դեմ պայքարի արդյունավետ միջոցները:

    Նկարում գիրության առաջացման փուլերն են.

    shutterstock_559278454.jpg

    Մարսողական համակարգի մասին առավել պարզ պատկերացում ստանալու համար դիտե՛ք տեսանյութը:

  • Կենսաբանություն

    Գազափոխանակությունը թոքերում և հյուսվածքներում

    Մարդու ներշնչած և արտաշնչած օդի բաղադրություններն իրարից խիստ տարբերվում են:

    shutterstock_228843106.jpg

    Ներշնչվող և արտաշնչվող օդի բաղադրությունը:

    ԳազերՆերշնչվող օդԱրտաշնչվող օդ
    Թթվածին20,94%16,3%
    Ածխաթթու գազ0,03%4%
    Ազոտ79,03 %79,03%

    Ներշնչման և արտաշնչման ճշգրիտ, ռիթմիկ հերթափոխման շնորհիվ թոքերում և թոքաբշտերում պահպանվում է կայուն գազային բաղադրություն:

    shortness-of-breath-lungs-breathing.gif

    Գազափոխանակությունը թոքերում: Գազափոխանակության հիմքում ընկած է օդի բաղադրիչ տարրերի քանակական տարբերությունը, ընդ որում` ներշնչման պահին, համեմատած թոքաբշտերը պատող մազանոթների երակային արյան մեջ եղած CO2-ի խտության հետ, թոքաբշտերում CO2-ի խտությունը փոքր է: Այդ պատճառով մազանոթից CO2-ը անցնում է թոքաբուշտ:

    Մյուս կողմից` թոքաբշտեր մտնող թթվածնի քանակն ավելի բարձր է, քան դրանց պատերի մազանոթներում պարունակվող արյան մեջ: Այդ պատճառով թթվածինը թոքաբշտից դիֆուզիայի եղանակով անցնում է մազանոթների երակային արյան մեջ և CO2-ից ազատված հեմոգլոբինի հետ առաջացնում ոչ կայուն միացություն` օքսիհեմոգլոբին:

    Այսպես երակային արյունը, դանդաղ շարժվելով մազանոթներով, թոքաբշտերում աստիճանաբար հարստանում է թթվածնով և վերածվում զարկերակային արյան, որը թոքային երակներով լցվում է ձախ նախասիրտ:

    շնչ1.jpg

    Գազափոխանակությունը հյուսվածքներում կատարվում է նույն սկզբունքով: Մազանոթների ներսում թթվածնի խտությունն ավելի բարձր է, քան հյուսվածքային հեղուկում: Այդ պատճառով թթվածինը անջատվում է հեմոգլոբինից և մազանոթներով անցնում է հյուսվածքային հեղուկ, ապա բջիջներ, որոնցում մասնակցում է օրգանական նյութերի քայքայմանը, իսկ այդ գործընթացում անջատված էներգիան օգտագործվում է բջիջների կենսագործունեության համար:

    Բջիջներում անընդհատ տեղի ունեցող նյութափոխանակության գործընթացում առաջանում է ածխածնի երկօքսիդ: Վերջինիս խտությունը լինում է ավելի բարձր, քան միջբջջային տարածքում գտնվող հեղուկում: Դրա հետևանքով ածխածնի երկօքսիդը բջջից անցնում է նախ՝ միջբջջային հեղուկ, այնտեղից` մազանոթ, որտեղ ազատված հեմոգլոբինը միանում է ածխածնի երկօքսիդին` առաջացնելով ոչ կայուն միացություն` կարբոհեմոգլոբին:

    Թոքերում ածխածնի երկօքսիդը բարձր խտության միջավայրից (երակային արյուն) անցնում է թոքաբշտեր, որտեղից հեռացվում է արտաշնչման միջոցով:

    shutterstock_157672205 (2).jpg

    Միջավայրի վնասակար գազերի ազդեցությունը: Միջավայրի վնասակար գազերը, ընկնելով թոքեր, հաճախ առաջացնում են կայուն միացություններ և պահվում հյուսվածքներում: Այդպիսի դեպքերում թունավորման վտանգը կախված է ոչ միայն վնասակար նյութերի քանակից, այլև այդ միջավայրում մարդու մնալու տևողությունից: Մթնոլորտի օդում վնասակար նյութեր կարող են լինել արդյունաբերական գազային թափոնները, ավտոմեքենաների արտանետումները, կենցաղում օգտագործվող լաքերը, ներկերը և այլ տեսակի ցնդող գազերը:

    Վնասակար գազերից է ածխածնի մոնօքսիդը` CO-ն կամ շմոլ գազը, որը հեմոգլոբինի հետ առաջացնում է կայուն միացություն և օրգանիզմում զարգացնում է թթվածնային քաղց: Երկարատև թթվածնային քաղցը կարող է մահվան պատճառ դառնալ:

    1.Ինչպե՞ս կարելի է բարձրացնել օրգանիզﬕ դիմադրողականությունը շնչառական հիվանդությունների նկատմամբ:


    2.Որո՞նք են շնչառության հիգիենայի հիﬓական կանոնները:

    Դա տունը մաքուր պահել և ոդափոխել սենկայը ամեն 20-րոպեն։
    3.Ինչպե՞ս են հեռացվում քթի խոռոչ կամ շնչափող ընկած առարկաները: